Atopia jest reakcja nadwrażliwości typu I na alergeny środowiskowe. Objawia się ona atopowym zapaleniem skóry. Jest to najprawdopodobniej skłonność dziedziczna genetycznie.

Najczęściej dotyczy psów w wieku od 6 miesiąca do 7 roku życia. W większości przypadków pierwsze objawy pojawiają się między 1 a 3 rokiem życia. Atopia statystycznie częściej dotyczy psów o jasnym umaszczeniu. Do atopowego zapalenia skóry najczęściej prowadzą alergeny wziewne, czyli te , które dostają się do organizmu drogą oddechową. Najpopularniejszymi alergenami, które prowadzą do uczuleń u zwierząt są: pyłki roślin ( drzew, traw i chwastów), drobinki kurzu, roztocza. Jeżeli chodzi o pyłki roślin to najcięższym okresem dla alergików w Polsce jest okres od maja do sierpnia, wtedy to stężenie pyłków roślin w powietrzu jest najwyższe.

• Drzewa i krzewy pylą od stycznia do maja
• Trawy, zboża i kwiaty od maja do lipca,
• Kwiaty, chwasty i późne trawy od lipca do października

OBJAWY ATOPII

Wszystko zaczyna się od pojawienia się na skórze rumienia i świądu. Świąd zależny jest od występowania alergenu i może być sezonowy lub niesezonowy. W pierwszym okresie choroby świąd jest słaby, ale w miarę upływu czasu staje się coraz silniejszy i bardziej dokuczliwy. I zwykle jest to pierwszy objaw, który zauważa właściciel i z którym zgłasza się do lekarza weterynarii. Kolejnym problemem pojawiającym się u psów z atopią są nawracające zapalenia uszu. Miejsca na skórze predysponowane do wystąpienia zmian przy atopii to:

• łapy
• pachwiny
• pachy
• pysk
• uszy

Typowy atopik na początku przychodzi do lecznicy z powodu zapalenia uszu, łzawienia oczu i wylizywania skóry między palcami, co u ras o jasnym umaszczeniu widoczne jest w postaci brązowego przebarwienia sierści w tych miejscach. Drapanie i wylizywanie z czasem prowadzi do uszkodzenia skóry i do wtórnych powikłań bakteryjnych i grzybiczych.

DIAGNOSTYKA ATOPII

Opiera się przede wszystkim na wywiadzie i objawach klinicznych do, których zalicza się:

• świąd sezonowy lub niesezonowy
• zmiany skórne w predysponowanych miejscach na skórze: pysk, łapy, pach, pachwiny, przestrzenie międzypalcowe, uszy,
• nawracające stany zapalne uszu
• pojawienie się objawów między 1 a 3 rokiem życia
• łzawienie oczu, zapalenie spojówek

Często szczególnie na początku choroby objawy pojawiają się pojedynczo, z czasem może być ich coraz więcej.

Test alergiczny ( śródskórny, serologiczny)

Test śródskórny polega na miejscowym odtworzeniu zjawiska nadwrażliwości poprzez wstrzyknięcie środskórnie odpowiedzialnego za uczulenie alergenu. Jeżeli mastocyty skórne są uczulone to po 10 – 20 minutach pojawia się rumień. Test serologiczny natomiast wykonywany jest z krwi i polega na potwierdzeniu obecności swoistych białek ( immunoglobulin grupy E)

Wykluczenie innych chorób

Tutaj przede wszystkim należy wykluczyć czynniki takie jak: grzyby czy pasożyty. Najlepiej wykonać zeskrobinę w kierunku stwierdzenia świerzba czy nużeńca.

Skłonności dziedziczne i predyspozycje rasowe

Leczenie atopii

Leczenie atopii jest trudne i bardzo pracochłonne zarówno dla lekarza prowadzącego jak i dla właściciela. Musimy zdawać sobie sprawę z tego iż atopii nie da się wyleczyć. Wszelkie zabiegi mają prowadzić do tego aby objawy były dla psa jak najmniej uciążliwe i trwały jak najkrócej. Terapia polega na:

• Zredukowaniu w miarę możliwości narażenia na alergeny. Jeżeli mamy np. Psa uczulonego na kurz to warto zamontować filtry powietrza, zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza, wyeliminować dywany, grube nakrycia itd. Warto również często wietrzyć pomieszczenia i prać psie legowisko.
• Wprowadzeniu stałego programu walki z pchłami i kleszczami. Ukąszenia przez pchły są bowiem dodatkowym czynnikiem uczulającym.

• Miejscowa i uogólniona terapia lekami przeciwświądowymi. Dobre efekty daje stosowanie płynów przeciwświądowych do kąpieli
• Ogólna terapia glikokortykosteroidami – możliwie jak najrzadsza jak najkrótsza.
• Dodatek niezbędnych kwasów tłuszczowych.  Doustne stosowanie nasyconych kwasów tłuszczowych pomaga kontrolować świąd, ale efekty tej terapii są widoczne po 2 – 3 miesiącach regularnego stosowania.
• Odczulanie. Zwykle stosuje się u psów kiedy niemożliwe jest unikanie alergenu i gdy leczenie miejscowe i ogólne nie daje efektów. Skuteczność odczulania waha się na poziomie 50 – 80 %. Polega na podskórnym wstrzykiwaniu alergenu w ustalonych przez lekarza dawkach i częstotliwości. Kliniczną poprawę uzyskuje się po ok 0,5 do 1 roku stosowania immunoterapii.
• Leczenie wtórnych powikłań bakteryjnych i grzybiczych. Jedna z ważniejszych spraw przy atopii – na początek zawsze należy wyleczyć wtórne powikłania przez zastosowanie odpowiednich leków przez odpowiednio długi czas.
• Stosowanie odpowiedniej hypoalergicznej diety. Wiele firm produkuje gotowe diety, które przynoszą bardzo dobre rezultaty w terapii atopii.

Rokowanie w przypadku atopii jest dobre jeżeli terapia jest odpowiednio prowadzona i to co bardzo ważne jeżeli właściciel sumiennie przestrzega zaleceń lekarskich. Mając psa atopika musimy pamiętać, że on musi żyć z tym schorzeniem do końca życia a nasza rola polega na tym, aby mu to życie ułatwić. Kolejna ważna sprawa, ze względu na możliwość dziedziczenia skłonności do atopii, psy z silną atopia powinny być wyeliminowane z rozrodu.